Takviye Edici Gıda Nedir? Nasıl Üretilir?

Takviye edici gıda, gıdalarda doğal olarak bulunan vitamin, mineral, fenolik ve yağ asidi gibi bileşenleri içeren ürünlerdir. Bu ürünlerin içerisinde bulunan etken maddeler, normal beslenme sırasında yetersiz düzeyde alınan besin öğelerini tamamlamaktadır.

Takviye edici gıdalar günlük besin ihtiyacının karşılanması amacıyla üretilmektedir. Bu nedenle sağlık beyanı yapılması yasal otorite olan Tarım ve Orman Bakanlığınca yasaklanmıştır. Bu nedenle bu ürünlerde ambalajında ve tanıtımında “kilo verdirici, sigarayı bıraktırıcı, diyabet hastalığını tedavi edici, Covid-19 hastalığını önleyici” gibi ibareler kullanılamaz.

Takviye edici gıdaların formülasyonunda bulunan etken maddeler vücutta çeşitli biyolojik aktivitelere sahiptir. Bu maddelerin miktarlarının azalması halinde çeşitli sağlık sorunları oluşabilmektedir. Dolayısıyla takviye edici gıda kullanımı ile bu eksiklikler giderilebilmektedir. Böylece vücudun sağlıklı şekilde işlevlerini yerine getirebilmesi sağlanmaktadır.

Son yıllarda gıda takviyelerinin öneminin anlaşılması ile birlikte farklı formlarda ve içeriklerde ürünler piyasa sunulmuştur. Yasal mevzuat gereği, bir üreticinin takviye edici gıda üretimi Tarım ve Orman Bakanlığından onay alması gereklidir.

Bu ürünler yasal olarak Türk Gıda Kodeksi Takviye Edici Gıdalar Tebliği’ne göre üretilmekte ve denetlenmektedir.

Gıda takviyesi üretimi için öncelikle formülasyon belirlenmelidir. Bu formülasyonun belirlenmesinde bilimsel çalışmalar ve yasal mevzuat dikkate alınmalıdır. Nitekim formülasyonda kullanılabilecek etken maddeler ve miktarları Tarım ve Orman Bakanlığı’nca belirlenmiştir. Takviye Edici Gıdalar Kısıtlı Maddeler Listesi olarak adlandırılan bu listeye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Formülasyona göre oluşturulacak bir grup yasal belge ile Tarım ve Orman Müdürlüğün’e başvuru yapılarak onay süreci başlatılmaktadır. İzin prosedürü aşağıdaki şekilde özetlenmiştir. Bu belgelerde üretilecek ürünün bileşenleri, spesifikasyonları, günlük alım dozu, kullanılacak bitkilerle ilgili bilgiler bulunmaktadır. En önemli belgelerden birisi ise işletmede HACCP ya da GMP uygulanmasına dair taahhütnamedir. Bu nedenle işletme gıda güvenliğine uygun üretim gerçekleştireceğini taahhüt etmektedir. Her bir gıda takviyesinin onayı için 30 bin TL üzerinde bir ücret ödenmektedir.

Şekil 1. Takviye edici gıda onay prosedürü

Bakanlıkça yapılan değerlendirme sonucunda onay verilen takviye edici gıda üretilmekte ve satışa sunulmaktadır. Üretim ve satış yerleri belirli aralıklarla bakanlıkça denetlenmekte ve numuneler alınarak kontrolleri sağlanmaktadır. Herhangi bir olumsuzluk tespiti halinde para cezası, suç duyurusu ve ürünlerin toplatılması gibi yaptırımlar uygulanmaktadır.

Takviye edici gıdalar ilaç değildir. Bu nedenle bir hastalığın önlenmesi ya da tedavisi için kullanılamazlar. Dolayısıyla bir çok takviye edici gıda etkisini uzun dönemde göstermektedir. Yasal olarak İlaç üretimi yapan şirketler takviye edici gıdalar üretemez. Ayrıca gıda takviyelerinin üzerinde “İlaç değildir”, “Hastalıkların tedavisinde kullanılamaz” gibi uyarıların bulunması zorunludur.

Takviye edici gıdalar özellikle gelişmiş ülkelerde giderek artan bir pazara sahiptir. MarketsandMarkets araştırmasına göre takviye edici gıdalar sektör büyüklüğü 2020 yılında 136,2 milyar dolardır. Ayrıca yıllık %7 büyüme ile 2026 yılında 204,7 milyar dolara ulaşacağı değerlendirilmektedir.

Birçok farklı gıda takviyesi bulunmasına rağmen sektörde en çok talep gören ürünler;

• Vitaminler
• Mineraller
• Proteinler
• Amino asitler
• Bitki yağları ve ekstreleri
• Enzimler
• Diyet lifi
• Fonksiyonel yağlar
• Probiyotik mikroorganizmalardır.

Merak ettiğiniz takviye edici gıdalar ile ilgili detaylı bilgiye takviyeuzmani vasıtasıyla ulaşabilirsiniz.